Gebitsbehandeling

Het paardengebit

De tanden en kiezen van een paard groeien altijd door (met uitzondering van de haak- ofwel ruinentanden en eventuele wolfskiezen). Er ontstaan altijd kleine ongelijkheden, bijvoorbeeld doordat bepaalde kiezen eerder wisselen dan anderen of doordat een paard op een bepaalde manier kauwt. Als er niets aan die ongelijkheden wordt gedaan, worden deze steeds groter. Een gevolg hiervan is dat er blokkades kunnen optreden in de beweging van de kaak (zijwaarts of voor-achterwaarts). Daarnaast slijten de tanden en kiezen ongelijk waardoor een oud paard eerder problemen en losse kiezen zal krijgen.

Ook als het kauwvlak wel regelmatig is en gelijkmatig slijt, ontstaan er naar verloop van tijd scherpe randen (in de volksmond haken genoemd). Deze kunnen in de wangen prikken en zelfs beschadigingen veroorzaken.

 

Problemen/symptomen

Het doel van de behandeling is om problemen te voorkomen, dit lukt echter niet altijd. Als een paard nog nooit naar de tandarts is geweest, kunnen er ook bepaalde symptomen zijn. Symptomen zijn onder andere:

 

Doel van de behandeling/balanceren

Het doel van de gebitsbehandeling is om ongelijkheden weg te nemen en de scherpe kanten af te ronden. Hierbij wordt het gebit gebalanceerd; de tanden en kiezen moeten goed op elkaar passen en de druk (die er nu eenmaal is in de mond, zeker bij kauwen) wordt zoveel mogelijk gelijk verdeeld. Als er één tand of kies hoger is, krijgt deze bij elke kauwbeweging meer druk en wordt deze pijnlijk, vergelijk het met een vulling die te hoog is waardoor je daar steeds op kauwt. Ook kan een kies bijvoorbeeld los gaan zitten door teveel druk.

 


Op deze foto kijk je van de voorkant tegen het paard, de onderlip hangt open. Met mijn linkerhand houd ik met een zogenaamde 'cheek retractor' de wang opzij terwijl ik met mijn rechterhand de kaak heen en weer schuif. Zo kan ik zien of de kiezen goed op elkaar passen en of er nergens kleinere of grotere punten zijn die de kauwbeweging belemmeren.

 

Hoe vaak

Een jong paard begint rond de leeftijd van 2,5 jaar met wisselen en wisselt de laatste snijtanden rond 4,5 jaar. Doordat er in deze periode heel veel gebeurt, is het nodig om het paard vaker (bijvoorbeeld elk half jaar) na te laten kijken. Ook worden de kiezen sneller scherp in deze periode dan bij een volwassen paard.

Bij een volwassen paard groeien tanden en kiezen gemiddeld met 3 à 4 mm per jaar. Normaalgesproken slijten ze met dezelfde snelheid, maar ongelijkheden worden steeds groter als er niets aan gedaan wordt. Ook slijten de kanten vaak niet optimaal waardoor deze scherp worden. Doorgaans is bij volwassen paarden een jaarlijkse controle/behandeling voldoende. Ik maak per keer een inschatting of de tussenperiode goed was of beter wat korter of langer kan zijn.

Als paarden oud worden (vanaf ongeveer 20 jaar) worden de kiezen nog minder snel scherp. Echter kunnen er weer andere problemen optreden, zoals bijvoorbeeld het los gaan zitten. Als paarden jaarlijks goed zijn onderhouden, hebben ze meestal nog een net gebit totdat ze dik in de 20 zijn. Als er echter ongelijkheden zijn, krijgen ze sneller problemen. Het is bij een senior dan ook per paard heel verschillend hoe vaak ze naar de tandarts moeten.

 

Zonder tanden en/of kiezen

In tegenstelling tot wat mensen vaak denken, kan een paard zonder tanden en kiezen. De snijtanden zijn vooral van belang om eten te pakken en gras af te bijten, daarnaast houden ze de tong tegen. Zonder snijtanden hangt de tong er vaak een stukje uit en hebben paarden vaak moeite met kort gras. Wat langer gras en ander voer is echter geen probleem. 

De kiezen gebruiken ze echter om voer te malen. Als krachtvoer niet gemalen wordt, is dat geen probleem. Als ruwvoer (bijvoorbeeld hooi of kuil) niet goed gemalen wordt, wordt dit ook niet goed verteerd. Vaak slikt een paard het zelfs niet door als het niet goed kan kauwen. Een paard kan echter niet zonder ruwvoer. De darmen zijn gemaakt op het verteren (eigenlijk fermenteren door bacteriën) van ruwvoer en als dit mist, raken de bacteriën van slag met onder andere koliek tot gevolg. Tegenwoordig zijn er echter speciale voeders op de markt voor senioren die ruwvoer bevatten (bijvoorbeeld slobber met daarin ruwvoer, zodat de paarden niet hoeven te kauwen maar wel het benodigde ruwvoer binnen krijgen). Hier kunnen paarden prima op leven, maar je moet als eigenaar wel rekening houden met aangepast voer. Gras kunnen ze vaak nog wel wegwerken.